Deep Fake Videolara Maruz Kalınca Hukuki Olarak Ne Yapabilirim?

Deep Fake Videolara Maruz Kalınca Hukuki Olarak Ne Yapabilirim?

 Giriş

DeepFake, yada “DerinSahte” daha da Türkçeleştirirsek; “gerçeğe yakın sahtelik içeren videolar” diye tarif edebiliriz sanırım. Farklı yapay zeka uygulamaları kullanılmak suretiyle videolar elde edilerek, herhangi bir videodaki konuşmacının söylediklerinin kolaylıkla değiştirilmesi suretiyle “gerçeğe yakın bir sahtelik” üreten programlara verilen genel ad.  Bir liderin, patronun veya sıradan birisinin daha önceki konuşma kayıtlarından yola çıkarak, kelimeleri, harfleri hatta sesleri kopyalayarak oluşturulan görüntüler, toplumda bir kişi hakkında yanlış düşünceler oluşmasına sebep olmakta. Şimdilik liderler üzerinden yapılan denemeler, programların yaygınlaşması ile herkesin gündemine girecek. Şantaj ve tehdit videoları, küçük düşüren ve rencide eden konuşmalar, hatta insanların özel hayatında dair “aslında olmayan görüntüleri” görmeye başlayacağı, gidişat bu yönde…

Bu bize ilk olarak Karakoç/Zeybek’in makalesinde (*) sorduğu soruyu sormamıza dair bir yükümlülük yüklüyor artık : GÖRMEK İNANMAYA YETER Mİ?... Yetmiyor pek tabi hele bu gelişmelerden sonra hiç yetmeyeceğe de benziyor. Bu konuda Karakoç/Zeybek’in mutlaka okunması gereken makalesindeki şu tespite de yer vermek gerekiyor sanırım:

“…deepfakelerin topluma ve siyasi sisteme yönelik tehditlerini aşağıdaki gibi özetle(n)miştir:

1) Gerçeği sahte haberlerden filtrelemeye çalışan gazetecileri       engeller.

2) Propaganda yayarak ve seçimlere müdahale ederek ulusal güvenliği tehdit eder.

3) Vatandaşların bilgiye olan güvenine zarar verir.

4) İnsanlar ve kuruluşlar için siber güvenlik sorunları gündeme getirir…”

Yukarda konunun genel çerçevesine vermek istedim. Şimdi ise beş başlıkta esas mevzumuz olan hukuki yönüne değinmek istiyorum.

Beş Önemli Nokta

(1) Bu saldırının durdurulmasını isteyebilirsiniz:

Türk Medeni Kanunu’nun 24 ve 25. maddesi uyarınca kişilik haklarına yönelen ve yönelecek olan bir tehdidin/saldırının hukuka aykırılığının tespitini istemek mümkün. Bu tespit sizi daha önce hazırladığı videoyu paylaşarak, bunu yayacağını söyleyen kişiye karşı olabileceği gibi, bunu yayma da kullanacağı sosyal medya platformlarına karşı da istenebilir. Zira kişisel veriler, özel hayat kavramları tüm dünyada genel kabul görmüş ve korunması kabul edilmiş kavramlardır. Davada hukuka aykırılığının tespitini kendi yerleşim yerinde bulunan hâkimden isterken karar verilinceye kadar tedbiren durdurulma verilmesini talep etmeyi unutmayın!

(2) 5651 s. Kanuna göre taleplerini olabilir: 

5651 s. “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” internet ortamında işlenen suçları ve hukuka aykırılıkları engellemek üzere ortaya çıkmış bir mevzuattır. Kişilik hakkına açık saldırı niteliği taşıyan bu içeriğin çıkartılmasını içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içerik veyahut yer sağlayıcı aracılığıyla sunulan içeriğe erişimin engellenmesini talep edilebilecektir. Buradaki talebi yaparken süreci tüm detayı ile anlatmanız ve mümkün ise hakimle görüşmenizin yararlı olacağını değerlendirmekteyiz. Burada önemli olan detaylı ve izah edici bir dilekçe yazılmasıdır.

(3) Suç duyurusu:

Bir kimseye hakaret etmek, tehdit etmek, şantajda bulunmak suçtur. Bunun deepfake yoluyla yapılıyor olması sonucu değiştirmek, eylemi suç olmaktan çıkarmaz. Bunun deepfake videosu ile yapılması mümkün olabilir. Yine sizi bir terör örgütüne müzahir hale getiren bir içerik, size ait olmayan bir görüntüyü sizinmiş gibi sunmak da suç oluşturacaktır. Yada videonun bir parçasında sizin bir kişisel verinize yer verilmesi de suç kapsamında girecektir. Bu gibi konularda savcılık yerine delil muhafazasını hızlandırmak için doğrudan SİBER POLİS birimine gitmek de fayda vardır. 

Bu bağlamda ilk akla gelebilecek suçları ve içerik özetlerini aşağıda belirtiyorum: 

(4) Diğer adımlar:

(a) 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu m.84’e göre kişiye ait olan resmin kullanılması ve çoğaltılması yoluyla elde edilen bu içeriklerin yayınlanmasının men edilmesini isteyebilecektir.

(b) 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununa göre ayrımcılık içeren videolara karşı başvuru yapılması mümkündür.

(c) Erişim Sağlayıcıları Birliği Tüzüğü gereğince 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (m.8) çerçevesinde doğrudan başvuru da mümkündür.

(d) Sosyal medya platformları bu tip görüntülerin yayılmasını engellemek zorundadır. Bunu bildirdiğiniz halde tedbirleri almak zorundadır. Bu durum kendilerinin belirlediği “terms of servis” yani “kullanım şartları” içinde bulunmaktadır. Bunu ihlal edenlere karşı kendi ülkelerinde dava açılması hatta meseleye Türk Yargısının katılması mümkündür.

(5) Tazminat davası:

Tüm bu mağduriyetler sonunda size bunları yaşatanlara karşı TAZMİNAT davası açarak uğradığınız maddi zararları istemek mümkün. Maddi zararlar yaptığının tüm masrafları içerir. Avukat, yargılama gibi tutarlar ile hastanede kalmışsanız veya tedavi görmüşseniz bunun masrafları da bu kapsamda kalır. Hatta adliyeye gidiş için tuttuğunuz taksi ücretleri bile buna dahildir. Bunları mutlaka belgelendirin. Ayrıca manevi olarak yaşadığınız zararlar için de ayrıca manevi tazminat isteme hakkınız vardır. Unutmayınız.

Sonuç

Hali hazırda mücadele için elimizdeki araçlar bunlar. Bunlar yeterli mi değil pek tabii ki. Çözüm daha etkin ve sivil mekanizmalarda bence. Zira hukuk, internete göre daha durağan ve yavaş ilerleyen bir mekanizma. Hızında kanun veya yönetmelik gibi kategorik ve prosedürel enstrümanlar ile yetişmek mümkün değil. Bu konuda daha önce önerdiğim bir modeli hatırlatmak istiyorum: Türkiye’de sivil toplum ve iletişim uzmanlarından oluşan ve vereceği karar ile internet alanını düzenleme yetkisine sahip sivil-otorite oluşması elzemdir. Bu yapı bu alanda tedbirleri inceleyip hızlı biçimde çözüme kavuşturmalı ve kararlarına itirazın Ankara’da oluşacak İnternet Uyuşmazlıkları Mahkemesince (adli, idari karma bir model) incelendiği bir model oluşturulmalıdır. Mahkemenin (bir tür) “class action” yetkisinin olmadı gerekmektedir ki mağduriyetler tek elden ve hızlı şekilde giderilsin. 

(*)Karakoç, E. & Zeybek, B. (2022). GÖRMEK İNANMAYA YETER Mİ? GÖRSEL DEZENFORMASYONUN AYIRT EDİCİ BİÇİMİ OLARAK SİYASİ DEEPFAKE İÇERİKLER . Öneri Dergisi , 17 (57) , 50-72 . DOI: 10.14783/maruoneri.908542